ستون عضوی اساسی و اولیه در نصب سازه است که بارهای وارده از طبقات, سقف و دیوارها, تیر و شاه تیر به آن منتقل می‌گردد. وظیفه ستون, انتقال این بارها به پی و پس از آن به زمین است. اولین قدم در شروع ساخت سازه فلزی, تهیه نقشه‌هاى سازه و تعیین محل ستون‌های سازه می‌باشد.
برای تعیین محل مناسب جهت جایگذاری ستون‌ها, لازم است به پلان معماری سازه توجه نمود. معمولا بر اساس نوع سازه انتخاب شده از طرف مهندس, محاسبات و بارهای وارد بر سازه, محل تقریبى ستون‌ها مشخص مى‌شود. ترسیمات فنى و نقشه‌ها به دو گروه نقشه‌هاى صنعتى و نقشه‌هاى ساختمانى تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام از این نقشه‌ها دارای ویژگی‌ها و اصول خاص خود هستند, اما در کلیت موضوع با یک‌دیگر اشتراک دارند. شناخت استانداردها, اصول نقشه کشى و همچنین مهارت در ترسیم از ضروریات اولیه نقشه کشى, محسوب می گردد.
انواع ستون فلزی در سوله
برای ستون گذاری سوله از انواع مختلفی از ستون استفاده می‌شود که به‌طورکلی انواع ستون از لحاظ سطح مقطع به شکل‌های مستطیلی یا مربعی, لوله‌ای, ال مانند, تی مانند, شش ضلعی, وی شکل و یا شبیه به حرف Y هستند.
حداکثر فاصله ستون گذاری سوله
در سوله سازی برای تعیین محل دقیق انواع ستون سوله در پلان باید به موارد زیر توجه داشت:
1.تعیین محل و فاصله میان ستون‌ها باید به نحوی باشد که با حداقل تعداد ستون‌ها, کل بارهای سازه به زمین منتقل گردد.
2. لازم است فاصله ستون‌ها از یک‌دیگر مساوی باشد.
3. مهم است که محل نصب ستون‌ها, به نما و ظاهر سازه آسیب وارد نکند.
4. تا حد امکان ستون‌ها دور از چشم و از دید مخفی باشند.
5. برای تعیین محل ستون‌ها باید به اجزایی مانند راه پله, جرثقیل, نورگیر, داکتها و غیره توجه داشت.
6. محل قرارگیرى ستون‌ها در فضاى سالن سوله, مانع از حرکت ماشین آلات, تجهیزات و جابجایی محصولات و ایجاد فضاهاى پرت نشود.
7. فاصله ستون‌ها در سازه‌هاى بتنى, تقریبا 6 متر در نظر گرفته مى‌شود.
برخی معتقدند می‌توان ستون‌ها را بدون اطلاعات کافی در سازه قرار داد, اما در روند کار ساخت حتما اختلالاتی در سازه به وجود خواهد آمد که ضررهای زیادی را به کار وارد می‌کند و ممکن است این مشکلات هرگز برطرف نشوند. طراح سازه باید با الزامات ستون گذاری در سوله آشنا باشد تا بتواند:
- هنگامی‌که بهترین محل برای ستون‌ها در نظر گرفته شود, از صرف هزینه‌های اضافی در سازه جلوگیری نماید.
- مهم است که طراحی سازه ایمن, زیبا و کارآمد باشد.
- پیش از طراحی ستون باید برخی از الزامات مربوط به آیین نامه ۲۸۰۰ رعایت گردد.
حداکثر فاصله ستون گذاری با سیستم سقف سازه
اندازه دهانه در سیستم‌های مختلف سقف متفاوت است و همین امر باعث می‌شود تا بسته به نوع سیستم سقف, حداکثر فاصله ستون گذاری متفاوت باشد. به عنوان مثال حداکثر فاصله ستون گذاری در سقف عرشه فولادی ۱۲ متر و در دال یک طرفه و دو طرفه ۱۰ متر است. این فاصله در سقف کوبیاکس و یوبوت به ۱۲ متر, در سقف تیرچه تک ۶ متر و در سقف تیرچه دوبل به ۷.۵ متر می‌رسد.
نکات ستون گذاری سوله چیست؟
اجرای هر قسمت از سازه, لازم است با نکات مخصوص به آن انجام گردد تا حداکثر ایمنی و مقاومت ایجاد گردد. این نکات شامل موارد زیر می‌شود:
· ستون گذاری دقیق منجر به سبک‌تر شدن, افزایش ایمنی, سهولت و سرعت اجرای سوله می‌گردد.
· ستون گذاری لازم است به نحوی اجرا شود که تعداد محورها در آن حداقل باشد. محورها در ستون به صورت متعامد و در دو جهت اصلی سازه تعریف می‌شوند. تعبیه و تعریف محورهای مورب ستون‌ها منع آیین نامه‌ای ندارد و با داشتن محدودیت‌های معماری نیز قابل اجرا هستند.
· مهم است که ستون‌ها در پلان طبقات مختلف از جمله سوله‌های دو طبقه جابه‌جا نشده و ستون‌ها در طبقات مختلف روی هم قرار گیرند. این امر منجر به آن می‌گردد که بارهای ثقلی, بدون واسطه انتقال داده شوند. عدم رعایت آن نیز به معنی قرار گرفتن ستون‌ها بر روی تیرهای اصلی است که مطلوب بنظر نمی‌آید.
· محور ستون‌های کناری سازه نباید بر روی مرز زمین بنا شود؛ بلکه محور ستون باید به اندازه نصف بعد ستون به داخل جابجا گردد.
· فاصله میان ستون‌ها نباید از حد مجاز بیش‌تر یا کمتر باشد؛ چراکه فاصله زیاد منجر به بالا رفتن بیش از حد سایز تیرها و آویز شدن بیش‌تر می‌گردد که بیرون زدگی تیرها از سقف را حاصل می‌شود.
· ستون‌ها باید در گوشه محل‌هایی که دارای تراز متفاوت هستند, نصب شوند.
· لازم است نصب ستون در داخل دیوارها و نقاطی که محل تقاطع آن‌ها می‌باشند, صورت گیرد تا هم داخل دیوارها مخفی شده و هم دیوارها به این ستون ها مهار گردند.
· چنان‌چه در پلان سازه شکستگی و یا پخ وجود داشته باشد, ستون در محل تقاطع اضلاع نصب می‌شود.
· ممکن است قسمت‌هایی از سازه به صورت طره اجرا شود. در این صورت باید ستون‌ها به گونه‌ای قرار گیرند که تیر طره به ستون وصل گردد. هرزمان از لحاظ معماری اجرای دستک امکان‌پذیر باشد, باید از اتصال تیر طره به پل اصلی که در پل اصلی ایجاد پیچش می‌کند جلوگیری شود و ستون گذاری به گونه‌ای انجام گیرد که طره‌هایی با طول بیش از 1.5 متر ایجاد نشود.
· ستون‌ها نباید در مجاورت نورگیرها و داکت‌هایی که از داخل آن‌ها تیر عبور نمی‌کند, نصب شوند. در این صورت لازم است ستون‌ها را به نحوی جاگذاری کرد که بتوان از دو سمت به آن تیر وصل و مهار کرد.
· قرار دادن ستون‌ها, دیوارهای برشی, مهاربندهای فلزی بصورت متقارن در دو سمت مرکز جرم با کاهش فاصله مرکز جرم و مرکز سختی سازه, باعث کاهش پیچش سازه می‌گردد. در این صورت سازه منظم, هنگام زلزله, پاسخ و واکنش مناسب‌تری دارد.
یک سازه نامنظم در هنگام زلزله دچار پیچش می‌گردد و نیروی ناشی از پیچش از نیروی ثقلی و زلزله بیش‌تر می‌گردد. از این رو ستون گذاری باید به شکلی انجام شود که تیرریزی منظمی وجود داشته باشد.